پاستل یا گچ‌رنگ خمیره‌ای از ماده‌های رنگی آمیخته با گچ و صمغ است که به صورت چوبچه درآمده است. واژه پاستل از همان Paste به معنای خمیر به دست آمده و Pastel به معنای خمیر مداد رنگی است اما در واقع پاستل یک ابزار هنری، برای طراحی و تشکیل شده از پودر خالص رنگدانه و چسباننده است. رنگدانههای مورد استفاده در گچ‌رنگ همان‌هایی است که در ساخت دیگر وسایل رنگ آمیزی همانند رنگ و روغن به کار برده می‌شوند.
انواع پاستل‌های روغنی و مدادهای شمعی به شکل قلمی و استوانه‌ای هستند و از رنگدانه به اضافه روغن‌های گیاهی، که به آنها خاصیت چسبندگی می‌بخشد، تشکیل شده‌اند. بعضی از لوله‌های استوانه‌ای نرم‌تر از بقیه هستند که این به دلیل تفاوت‌های کمی است که در ترکیبات آنها وجود دارد؛ از این جهت کیفیت رنگ پاستل نیز رابطهٔ مستقیمی با استفاده از رنگدانههای طبیعی دارد. از پاستل از زمان رنسانس توسط هنرمندان استفاده می‌شد و در قرن ۱۸ محبوبیت قابل توجهی به دست آورد هنگامی که هنرمندان مشهور از پاستل به عنوان پایه کار خود استفاده کردند.
تفاوت پاستل و مداد شمعی
به طور کلی مداد شمعی و پاستل روغنی را در یک گروه از ابزار نقاشی دسته‌بندی می‌کنند، ولی با کمی تفاوت در ترکیبات، دارای تفاوت‌هایی هستند. پاستل‌های روغنی، بیشتر خمیری هستند و نرم‌تر روی مقوا می‌نشینند و پوشانندگی بیشتر و بهتری دارند؛ ولی مدادهای شمعی، چرب‌تر و شمعی(مومی) هستند و در برابر رنگ‌های حلال در آب از خود مقاومت بیشتری نشان می‌دهند.
پاستل شامل رنگدانههای پودری است که به هم چسبیده‌اند. این رنگدانه‌ها اساسا همان‌هایی هستند که برای دیگر ابزارهای نقاشی مانند آبرنگ، اکریلیک و مدادرنگی نیز به کار می‌روند. اما پاستل به دلیل تاثیری که از خود بر کاغذ باقی می‌گذارد به تکنیکی خاص و متفاوت‌تر نیاز دارد. همه پاستل‌ها ویژگی‌های یکسانی ندارند به همین دلیل پیش از شروع نقاشی با پاستل لازم است دانش بیشتری درباره آنها و نوع کاغذی که انتخاب می‌کنید، داشته باشید.
تهیه ابزارهای مورد نیاز برای نقاشی با پاستل
۱. ابتدا درباره نوع پاستلی که می‌خواهید استفاده کنید تصمیم بگیرید. پاستل‌ها انواع بسیاری دارد، پاستل روغنی، پاستل‌های سخت، پاستل‌های نرم و پاستل مدادی. هریک دارای ویژگی‌های متفاوتی‌اند.
۲. درباره نوع کاغذهایی که برای نقاشی با پاستل به آنها نیاز دارید، نکاتی را بیاموزید. کاغذهایی که برای نقاشی با پاستل مورد استفاده قرار می‌گیرند، بافت‌ها و وزن‌های متفاوت و بسیاری دارند اما در کل از کاغذهایی که برای نقاشی با اکریلیک یا آبرنگ انتخاب می‌شوند، زبرتر و ناهموارترند؛ زیرا پاستل به راحتی و به طور کامل به صفحه‌های صاف نمی‌چسبد.
کاغذهای پاستل همچنین رنگ‌های متنوعی نیز دارند و دلیل انتخاب کاغذ رنگی برای نقاشی با پاستل، میزان اشباع و چگالی عالی آنهاست.
تجربه کارکردن با ابزارهای خریداری شده
پیش از هرچیزی اگر مطمئن نیستید که چه نوع کاغذ یا پاستلی را برای شروع کار باید انتخاب کنید، بهتر است ابتدا از یک فروشگاه محلی، تعداد کمی از آنها را خریداری و تمرین کنید. در صورتی که مطلوب بودند به فروشگاه‌های بزرگتر و محلی‌تر بروید و خرید کلی‌تری کنید.
۱. ابندا درباره انواع پاستل‌ها و ویزگی‌های آنها مطالعه کنید.
گفتیم که ۴ نوع پاستل وجود دارد: روغنی، مدادی، نرم و سخت. با هر یک روی سطح کاغذ خطی رسم کنید و تفاوت آنها را مشاهده کنید.
یک پاستل مدادی بردارید و ببینید که آنها نه تنها شبیه مدادهای گرافیتی سنتی‌اند، بلکه به کمک آنها می‌توانید نقاشی‌هایی با جزییات بسیار همچون نقاشی‌های سنتی رسم کنید. یک پاستل نرم بردارید و نرمی آن را در برابر پاستل سخت احساس کنید. با رسم خطی روی کاغذ نیز خواهید دید که رنگدانه‌ها در این دو نوع پاستل متفاوتند.
۲. ببینید انواع پاستل در مواجهه با یکدیگر چگونه رفتار می‌کنند.
سعی کنید رنگ‌ها را با یکدیگر مخلوط کنید؛ به گونه‌ای تمیز و قابل تشخصی باشند. این کار به شما کمک می‌مند تا مهارت لازم برای ایجاد نقاشی‌های خلاقانه را به دست آورید.
۳. کاغذی که خریداری کرده‌اید را بیشتر بشناسید.
درباره «دندانه» در کاغذهای پاستل مطالعه کنید. دندانه نشان می‌دهد که کاغذ توانایی نگهداری چه میزان رنگدانه پاستل را دارد. پاسنل‌ها به کاغذهایی که دندانه بیشتری دارند، بهتر می‌چسبند. استفاده از کاغذهایی که خیلی صافند دشوار است؛ بخصوص اگر بخواهید چندین لایه روی آنها نقاشی کنید.
درباره اثر رنگ کاغذ روی مود نقاشی نیز مطالعه کنید. کاغذ قرمز تیره به تقاشی گرمی می‌بخشد در حالی که کاغذهایی که رنگ‌های کمرنگتر و بی‌حال‌تری دارند به نقاشی حس نرمی و رام بودن می‌دهند.
نقاشی با پاستل
ابتدا با یک مداد طراحی طرح خود را روی کاغذ بکشید. ابتدا طرح‌های کلی را مانند ساختمان، سوژه‌ها و … بکشید.
۱. محدوده‌های اصلی رنگ را مشخص کنید
به طرح نگاه کنید و رنگ‌های اصلی را انتخاب کنید و تصمیم بگیرید که کدام رنگ به بزرگترین قسمت تصویر شما اختصاص داده خواهد شد.
قسمت‌های مورد نظر را بسیار نرم رنگ کنید و مواظب خطوط باشید. بعد از این که مطمئن شدید که خطوط نقاشی را به درستی رنگ کرده‌اید از خط‌های پررنگ‌تری برای مرزها استفاده کنید. اگر می‌خواهید رنگی کمرنگتر و روشن‌تر در قسمتی داشته باشید، آن قسمت را ابتدا با سفید رنگ کنید و سپس رنگ مورد نظر را روی آن بکشید.
۲. رنگ‌ها را با انگشت مخلوط کنید.
با این کار می‌توانید به رنگ مطلوب‌تر و یک‌دست‌تری دست پیدا کنید.
۳. با کمک اسپری فیکساتور رنگ‌ها را ثابت کنید
بر خلاف سایر رنگ‌های مایع، سرعت و احتمال تخریب و از بین رفتن رنگ‌های پاستل در صورت تماس با سطح نقاشی، بسیار زیاد است. به جای استفاده از اسپری می‌توانید نقاشی خود را زیر سطح شیشه‌ای قرار دهید. مثلا آنها را قاب کنید تا از آسیب مصون بمانند.
۴. از هنر خود لذت ببرید 🙂
